Woordenboekspel 26 januari 2015
Het Ikzegookmaarwat-Woordenboekspel!
Hoe zat het ook alweer? Aanbod/aan bod
Collega Lisette werd gisteren tureluurs van het nakijken. Zelf kreeg ik er vrijdag grijze haren van. Ik kijk programmavoorstellen van propedeusestudenten na. Ze kregen de opdracht een actualiteitenprogramma voor jongeren te bedenken. In vier voorstellen las ik: ‘Er komen elke week nieuwsberichten aanbod’. Twee keer kwam ik ‘Een BNN-presentator doet dan een aan bod’…
Dat had natuurlijk precies andersom gemoeten. Iets komt aan bod (aan de orde), en je doet iemand een aanbod (je stelt iemand iets voor, je biedt iemand iets aan).
In de voorstellen staat ook weer veel ‘doormiddel van‘ en ‘er was is‘. Ik heb vanochtend in Word macro’s gemaakt die studenten meteen naar deze blog verwijzen. De tekst: In deze zin staat een taalfout. Kom je er niet uit? Op ikzegookmaarwat.nl komen veelgemaakte fouten aan bod.
Woord van de dag: tureluurs
Het is nakijktijd en wij docenten jassen er het ene verslag na het andere doorheen. Het is over het algemeen leuk om te zien hoe de studenten het ervan afgebracht hebben maar na een paar uur word je er helemaal tureluurs van. Tijd voor een blokje om of om een blogpostje te schrijven.
Tureluurs betekent volgens van Dale ‘dol’, maar ik zou eerder zeggen ‘suf omdat je de hele tijd hetzelfde ziet of hoort.’
De tureluur is ook een grijsbruine weidevogel. Ik neem aan dat het beest zo saai zingt dat je er helemaal gek (dol!) van wordt, maar waarschijnlijk is de naam een klanknabootsing van het geluid dat de tureluur maakt.
Volgens de Etymologiebank is tureluurs een klanknabootsing gevormd bij Oudfrans tur(e)lure ‘eentonige deun, refrein’. Maar zou het woord niet gewoon afstammen van de tureluur?
Kortaangebonden zijn
Ik stapte gisteren met het verkeerde been uit bed en was de rest van de dag eigenlijk niet te genieten. Vervelend voor mezelf, maar ook voor de mensen in mijn buurt. Toen ik korzelig reageerde op de vraag of ik koffie wilde, werd mij te verstaan te geven dat ik wel erg kortaangebonden was.
Iemand die kortaangebonden is, heeft weinig geduld, kan slecht tegen een grapje. Volgens Onzetaal.nl gaat ‘deze zegswijze terug op het beeld van een hond die aan een kort touw aan zijn hok of aan een paal vastgebonden is, omdat hij onbetrouwbaar is. De hond heeft dus weinig bewegingsruimte, en voelt zich daardoor niet prettig, waardoor hij (nog) minder kan hebben.’
Onzetaal.nl schrijft ook: ‘Het Woordenboek der Nederlandsche Taal vermeldt ook kort ingespannen zijn, met de betekenis ‘spoedig boos worden, lichtgeraakt, gauw gestoord zijn’, ‘opvliegend zijn’. Deze variant is volgens het WNT en Van Dale (2005) in België in gebruik; hij komt voort uit het tuigen en voor de wagen of het rijtuig zetten van trekdieren.’
Recente reacties