Een keukenfabrikant heeft een schreeuwende televisiereclame: “… GEVEN EEN GRATIS KEUKEN WEG…”
Gratis betekent ‘voor niets’ en in het woord ‘weggeven’ zit volgens mij ook al dat je er niet voor hoeft te betalen, het betekent ‘cadeau doen’.
Ik vermoed dat ‘gratis weggeven’ een nieuwe tautologie is, een variant op ‘gratis en voor niets’.
Gratis weggeven.
Uit onderzoek met een ogencamera blijkt dat mensen éérst kijken naar woorden als ‘gratis’ en ‘nieuw’ en dat het oog er langer bij stilstaat. Dus de tautologie ‘gratis weggeven’ is voor reclamedoeleinden absoluut functioneel.
Dank voor de redactie, Henny. Zou er ook onderzoek gedaan zijn met een ‘gehoorapparaat’ waaruit blijkt dat woorden als ‘gratis’ het eerst in het gehoor springen?
“Win een gratis lot!”. Stel je voor dat je een lot wint en er voor moet betalen.
Gratis is een overbodige bepaling bij weggeven. Volgens mij moeten we niet spreken over een tautologie, maar over een pleonasme.
Correct. Bij een tautologie gaat het om twee dezelfde woordsoorten.
Ik neig ook wel naar een pleonasme, maar het onderscheid met een tautologie is op sommige punten zo vaag dat je ook kan verdedigen dat het een tautologie is. Hieronder een uitgebreide toelichting van de Taalunie. Ik vind het wel een vraag voor de Taalprof.
http://taaladvies.net/taal/advies/vraag/664/pleonasme_tautologie/
Het kan inderdaad geen tautologie zijn, want ‘gratis’ heeft niet dezelfde betekenis als ‘weggeven.’ Hooguit kun je argumenteren dat de betekenis van ‘gratis’ al inbegrepen is in ‘weggeven’ (in die zin dat je niets kunt weggeven zonder dat het gratis is), en dat zou het inderdaad pleonastisch maken.
Er is wel nog een kanttekening te maken bij de betekenis van het woord ‘gratis:’ zie dit stukje
En zo ziet u, ik zeg ook maar wat!