Weerman Peter Kuipers Munneke kondigt geregeld aan dat het een ‘prachtig mooie dag’ gaat worden of dat we ‘prachtig mooie luchten’ hebben. Hij spreekt dat uit met een noordelijke tongval.
Deze combinatie zou ik (zuidelijke wortels, woon in het Westen) niet snel maken. Maar ik vind het beslist prachtig mooi.
Het is ook een stijlfout. Ik weet eerlijk gezegd niet meer of het nou een pleonasme of een contaminatie is, maar ‘prachtig’ betekent al ‘heel mooi’. Het is dus onzin om iets ‘heel mooi mooi’ te noemen.
Je kan ‘prachtig mooi’ een pleonasme noemen (geen contaminatie, dat is het samentrekken van twee verschillende woorden), maar dan is het niet altijd een stijlfout. In dit geval is ‘prachtig mooi’ een dichterlijke versterking en voor mij (Randstad) een bekende uitdrukking.
Daniel Lohues schreef in 2011 zelfs een lied met als titel ‘Prachtig mooie dag’. Hij komt uit Drenthe, dus ook uit het noorden, maar ik denk niet dat het specifiek iets uit de noordelijke regio is.
In mijn middelbare schooltijd (ook Randstad) zou er een rode streep doorheen gegaan zijn. Wanneer het in de Saksische dialecten -waar ook het Drents onder valt- wel gebruikelijk, is er wellicht sprake van een Germanisme?
Als je “prachtig mooi” beschouwt als een pleonasme, dan zou het kunnen. Ik zie het liever als een tautologie, en dan kan het al minder. Nodig is het niet, en het verzwaart je tekst, uitdrukking, bedoeling, … Niet doen dus, ook al ben je als weerman verrukt over die komende zomerdag! Overigens kun je ook bedenkingen hebben bij de omschrijving op zich. Zijn alleen mooie zonnige dagen “prachtig mooi”. Of mag ik ook een winderige herfstdag “prachtig” vinden, of een ondergesneeuwd landschap bij min 10? Ja toch?
Tautologie! Bedankt, dat was de derde variant waar ik maar niet op kon komen!
Bij nader inzien is het inderdaad toch een tautologie vergelijkbaar met ‘eeuwig en altijd’ en ‘open en bloot’. Een pleonasme is een verdubbeling van een eigenschap bij een begrip, zoals ‘de witte sneeuw’ en ‘de ronde cirkel’. Maar waar een pleonasme wel fout kan zijn, is dat bij een tautologie juist minder het geval. Een tautologie is vaak ook een bestaande en gangbare uitdrukking. Zie hiervoor het taaladvies van Onze Taal.
https://onzetaal.nl/taaladvies/advies/pleonasme-en-tautologie
En toevallig kwam ik daarnet via een site op een voor mij nieuwe taalblog die van de week ook het verschil tussen een pleonasme en een tautologie uitlegt. Leuke blog.
http://www.spellingenzo.nl/het-verschil-tussen-een-pleonasme-en-tautologie/
En verder zal het wel smaak zijn en vind ik ‘prachtig mooi’ een prima stijlfiguur en niet fout.
Toch de vraag opgeworpen bij Onze Taal via Twitter. En zij neigen toch naar een pleonasme, want prachtig als extra bijwoord bij mooi. En dan voeg ik eraan toe dat een tautologie doorgaans een vaste uitdrukking is, maar mogelijk zijn er meer interpretaties mogelijk.
En Onze Taal schreef dat ‘prachtig mooi’ ook in de Van Dale staat. Even gecheckt en het staat vermeld bij prachtig. Dat het een foutieve toepassing is lijkt dan ook ongegrond en meer op persoonlijke voorkeuren te berusten.
Dan zal ik het maar als taalvernieuwing beschouwen, want nogmaals, bij mij op school (Havo, begin jaren ’70) werd het toch echt fout gerekend.
Maar ja, tegenwoordig zijn ze al zo ver dat ze ‘Hun gaan naar school’ goed willen gaan rekenen, heb ik begrepen.