De burgemeester van Hilversum, Pieter Broertjes, maakte gisteren een uiterst ongelukkige vergelijking tussen IS-terroristen en Joden die na de Tweede Wereldoorlog naar Israël gingen. Dom.
Als woordvoerder van de burgermeester moet je zo’n opmerking weer recht zien te breien. Dat deed Broertjes’ woordvoerder vrij aardig. Hij noemde de vergelijking natuurlijk niet gewoon ‘achterlijk’ maar koos het schitterende woord ‘plompverloren.’ Chapeau, woordvoerder.
Plompverloren betekent ‘plotseling’, ‘zonder zich te bedenken’. ‘Out of the blue’ heet dat in het Engels, ook al zo mooi. Plompverloren is een samenstelling van plomp (grof) en verloren (van het goede pad afgedwaald). Broertjes was inderdaad wel even van het pad af, zeg.
Bron: Etymologiebank
[waarschuwing: taalpuristendiscussie!]
De Telegraaf citeert de woordvoerder als volgt uit de Gooi- en Eemlander: “Hij koppelde daar een plompverloren vergelijking aan.” Ik weet niet of de woordvoerder dat zo gezegd heeft (journalisten maken er soms een potje van), maar hier wordt het inderdaad fraaie woord plompverloren gebruikt als bijvoeglijk naamwoord, terwijl Van Dale het woord alleen als bijwoord aanmerkt. Zo ken ik het eigenlijk ook. Logischer zou naar mijn idee zijn: “Hij koppelde daar plompverloren deze vergelijking aan.”
Ik gebruik het zelf ook uitsluitend als bijwoord. Maar de online editie van Van Dale zegt dat plompverloren zowel een bijwoord als een bijvoeglijk naamwoord is.
Wellicht was het oorspronkelijk een bijwoord en komt het als bijvoeglijk naamwoord pas recenter voor.
Goed dat je nog bij de gratis online Van Dale hebt gekeken, want in de digitale Van Dale van 2005 staat dat het alleen een bijwoord is. Ik heb het er toen bij gelaten, maar ik ondersteun wel deze uitbreiding en ik weet niet of het van recente datum is, of dat Van Dale het in het verleden is vergeten. Ik denk dan gelijk aan een uitdrukking als, ‘Hij maakte een plompverloren indruk’. Daar vind ik niets geks aan en het googelt toch nog zes keer in serieuze media als de NRC en de Volkskrant.
[Ik zie aan de tijdstempel van deze reactie dat de wintertijd voor de blog nog niet is ingegaan. ]
Ik had een blik geworpen in de papieren Van Dale, waar inderdaad alleen de aanduiding “bijwoord” stond. In de nieuwe versie kan daar “bijvoeglijk naamwoord” aan woorden toegevoegd, met daarbij: “met instemming van bloggers en bezoekers van ikzegookmaarwat.nl”. 🙂
[dank voor de opmerking over de tijd, DirkJan, de webmaster was nog niet helemaal wakker, inmiddels aangepast]
Ik was het, die woordvoerder. Zie voor de ontstaansgeschiedenis mijn blog:
http://nederlandsmedianieuws.nl/columns/Onno-Aerden-Het-verhaal-achter-plompverloren.html
Groet!