Hondenweer is het. Mijn hele leven vraag ik me al af waarom dit weer – regen, storm – zo heet. Een veel gehoorde verklaring is dat het van het Engelse ‘its’s raining cats and dogs’ komt. Maar nee, hondenweer komt hoogstwaarschijnlijk van het oud-Nederlandse ondeweer, dat ‘slecht weer’ betekent en dat etymologisch van onweer zou komen.
Als je mij vraagt waar hondenweer vandaan komt, dan zou ik zeggen dat het weer zo bar en boos is dat je geen hond op straat zou laten. En in weerwil van de nu gestelde herkomst is dat ook waarschijnlijk de juiste verklaring.
Het idee dat het van ondeweer afkomt en dat weer van onweer, is kennelijk gevonden op de etymologiewiki en die is onbetrouwbaar en zeker als er staat, Ik vermoed. Aan vermoedens heb je weinig. Het staat niet op de Etymologiebank, maar het WNT is heel duidelijk:
Zeer onstuimig, bitter slecht weer (”om er geen hond door te jagen” enz.). Ook in Z.-Ndl. (DE BO [1873]).
[ En jullie geven steeds minder vaak een bron, zou ik niet doen. ]
Heeft oorspronkelijk niks met honden te maken. De associatie met honden hebben we zelf gelegd door de verbastering van “ondeweer”. Een taalhistoricus kan je dat vast bevestigen.
Ik zeg ook maar wat
Als je een dag had gewacht, dan had je nog kunnen schrijven dat het een 1-aprilgrap was. 😉
En ik had nog even gezocht naar de herkomst, It’s raining cats and dogs. Daar is geen zekerheid over, maar het zou van al heel lang geleden zijn doordat bij noodweer verzopen dode katten en honden in het riool lagen. Ook wel twijfelachtig.
Wat is de etymologie van hondenweer? Komt het gewoon van hondenweer, of toch van ondeweer? Ik heb er twee mails aan besteed en wacht op meer duidelijkheid.
In (delen van) Vlaanderen hoor je een variante op wat de Engelsen als idiom hebben, nl. “het regent oude wijven”.
En wie in Urbanusstrips uit de jaren ’80 van vorige eeuw onderzoek doet, zal zien dat toen Urbanus’ vader dat voorspelde er voorwaar enkele plaatjes later hoogbejaarde dames in rolstoel uit de wolken naar beneden donderden… 😉
Of dit een betrouwbare etymologische bron is, daar stel ik me vragen bij maar tenminste kunnen we vaststellen dat de uitdrukking voorkomt in bepaalde dialecten in ons taalgebied.
Even kort. Ik heb contact gehad met Onze Taal en het Meertens Instituut. Beide menen dat hondenweer geen bijzondere etymologie heeft en gewoon naar honden verwijst. In het Frans heb je temps de chien en in het Duits Hundewetter. De link met ondeweder heeft in een oud boek gestaan en is zo op de Etymologiewiki terecht gekomen.
En er is een link tussen de wiki en het Meertens Instituut en de Etymologiebank. De Etymologiebank kan actueler zijn met recente inzichten.
Dat Machteld de verklaring heeft overgenomen is op zich wel begrijpelijk, maar in dit soort gevallen had ik wel de bron genoemd.
Correctie: De Etymologiewiki kan actueler zijn. De Etymologiebank bevat overnames uit oudere boeken en bevat geen actuele, nieuwe inzichten.
Dank voor de waardevolle aanvullingen!
Dit blogje en mijn navraag hierover, onder meer bij Onze Taal, heeft er kennelijk toegeleid dat Onze Taal er een kort taaladvies over heeft geschreven. Is te vinden via de voorkant van hun site met meest recente adviezen. En met geen woord wordt er gerept over hondenweer en ondeweer. 😉
https://onzetaal.nl/taaladvies/advies/hondenweer-etymologie