Hebt u dat ook wel eens, dat u iets zegt en denkt: nee, wat zeg ik nu!? Ik heb dat best vaak. Dan spreek ik een student of collega aan met een verkeerde naam (“Hi Britt”, “Ik ben Jip, hoor”), verhaspel ik twee woorden (“Vandaag leg ik de trangconstuctie uit”) of kraam ik ongewild iets onzinnigs uit (“Leuk die nieuwe bril”, “Die heb ik al twee jaar”).
In het Engels hebben ze daar een woord voor: brain fart. Volgens de Urban Dictionary betekent het: ‘A massive, horrible release of stupid that is often offensive to the senses and may create a social faux pas in some settings. Brain farts often result in an intense feeling of embarrassment and shame compounded by an inability to explain what the hell just happened.’
Goed woord, hè? Jammer dat we daar in het Nederlands geen woord voor hebben. Dat fenomeen heet ‘gaten in de taal’. Dit zijn woorden uit een bepaalde taal waarvoor de meeste andere talen soms wel een hele zin nodig hebben.
Ook het Nederlands kent woorden waar andere talen geen directe vertaling voor hebben, uitbuiken en uitwaaien bijvoorbeeld. Blogger Paul wees er eerder op Nederlanders denken dat andere talen geen woord hebben voor ‘gezellig’, maar dat blijkt niet juist te zijn.
Komt breinscheet in aanmerking?
Jup, al lijkt hersenscheet gangbaarder. Zo te zien is het gênante aspect niet altijd aanwezig, maar kunnen beide termen ook worden gebruikt in de trant van ‘gekke opwelling’ e.d.
Het puur Nederlandse woord flater komt toch wel in de richting, al is het een iets te zwaar woord. Google vertaalt het zowel in het Engels als Frans met gaffe, een (Frans) woord dat ook in de Van Dale staat, maar dat je verder nooit (meer?) tegenkomt.
BRUH MOMENT
Een blunder, een miskleun, een flater, allemaal bruikbaar, het hangt wel een beetje af van de context. Het is niet omdat we flater en blunder vaak tegenkomen als beschrijving van het mistasten van een doelman, dat we die woorden niet elders mogen gebruiken.
Toch denk ik dat flater en blunder meer slaan op het aspect van iets verkeerd “doen” dan iets verkeerd “zeggen”.
Ja, blunder is ook een prima woord. En ik reageerde ook omdat brain fart ergens een gewone samenstelling is en zich juist gemakkelijk letterlijk laat vertalen.
Een neklul misschien?
Gatsie, mij te plastisch!
Nekzwam dan maar?
Zwammen is al uit je nek kletsen.
Soms gebruik ik brain fart, omdat het Nederlands daar geen even leuk alternatief voor heeft. Zo’n grappig woord.
Je kan je natuurlijk afvragen of het een gat in de taal is, of een meer voorkomende gebeurtenis tussen Engelsen? (Na een paar pints.)
Ik heb twee alternatieven. Het eerste is weer Engelstalig: melt down.
Het tweede is minder zwaar: kortsluiting in de hersenen of een kortsluitingsmomentje.
Verder kan je altijd zeggen ‘Beginnende dementie, let er maar niet op. Doe ik ook niet.’
Ik vind dementie te heftig om grappen over te maken, maar dat is persoonlijk.
Soms is het nodig om de context te weten. Ik begrijp je. Mijn moeder zegt al jarenlang dat ze aan het dementeren is. Klopt nog steeds niet.
Mijn opmerking komt uit die geschiedenis voort. Samen met mijn moeder relativeren wij haar angst op die manier.