Onze tweedejaars studenten Tekstschrijven krijgen argumentatieleer. Daarbij besteden we ook aandacht aan drogredenen. Dat zijn foute redenaties die op het eerste gezicht aannemelijk lijken.
Zelf geef ik het vak dit jaar niet, jammer, want ik ben gek op drogredenen. Het leukst vind ik het om de tegenstander in een debat te betrappen op het gebruik ervan: ‘Ad hominem (op de man spelen)!’ of ‘Tu quoque! (de jij-bak)!’
In de tekst van een propedeusestudent – die deze kennis dus nog niet heeft – las ik gisteren deze zin: Om jongeren te trekken voor een actualiteitenprogramma moet je zorgen dat het programma de doelgroep trekt.
Ha! Die kan zo de boeken in als een schoolvoorbeeld van een cirkelredenering. Een cirkelredenering is een drogreden waarbij je het standpunt als argument gebruikt: Ik vind kattenfilmpjes op Facebook heel grappig omdat ze me aan het lachen maken. Bij een cirkelredenering zeg je dus twee keer hetzelfde: Ik heb een hekel aan Sharona omdat ik haar niet mag.
Daarom vind ik argumentatieleer leuk: ik heb er zo’n plezier in.
Tu *quoque*.
Ja inderdaad, typefout. Ik verander het. Dank voor je oplettendheid
Ach man, je bent zelf een tu quoque. 😉
Ik moet dan denken aan een zogenaamde ‘catch-22-situatie’ (twenty two), staat in de Van Dale en is een verwijzing naar een boektitel. In het boek komt een vliegenier van een bommenwerper voor die geen missies meer wenst uit te voeren en zich krankzinnig wil laten verklaren. De arts die hem moet afkeuren vindt zijn oplossing juist heel verstandig en vindt hem daarom allesbehalve krankzinnig en keurt hem niet af. De vliegenier moet weer bommen afwerpen.
Een kip sprak peinzend tot een ei:
“Wie was er eerder: ik of jij?
De wijsbegeerte mag misschien
op deze vraag geen antwoord zien,
maar ik heb, wat men ook mag zeggen,
nog nooit een ei een kip zien leggen.”
Kees Stip
Wat komt er dan wel uit dat ei, als het nooit een kip is?
Weliswaar in het Engels, maar deze site geeft een zeer toegankelijk overzicht van de meest gebruikelijke drogredenen. Compleet met poster en directe links om drogplegers ter plekke op hun kronkels te wijzen.
Leuk, dank! Ga ik de studenten op wijzen.
Beste,
Een vraagje,kunt u me uitleggen wat het verband is tussen een Catch-22 en een cirkelredenering.
Deze stelling werd geponeerd: “Als u de vrijheid hebt om te zeggen dat u geen vrijheid hebt, dan bewijst u dat u vrij bent.”
Gevraagde is: “Hebt u die vrijheid?”
Mijn commentaar is dat voorgaande stelling een cirkelredenering is.
Ik krijg als reactie: “Als u net de vrijheid had om te zeggen dat u geen vrijheid hebt, waarom zou ik u dan geloven? Catch-22.
Wat is uw mening?
Vriendelijke groet, Mevr Frans
Ik zou dit zelf geen cirkelredenering noemen. In een cirkelredenering is een standpunt ook het argument. Dat is hier mijns inziens niet het geval.
Beste Lisette,
Ik heb mijn vraag over de cirkelredenering, ook voorgelegd aan een psycholoog en kreeg een iets uitgebreider antwoord:
Dag Lutgart,
Semantisch al een leuke discussie. Voor aan den toog.
Het gebruik van ‘als’ (in de betekenis van ‘wanneer’ ) we de vrijheid hebben…..
vooronderstelt dat we die hebben en dat moet dus niet meer bevestigd worden. ‘Als’ in de voorwaardelijke zin gebruiken heeft als gevolg dat de conclusie ook voorwaardelijk is.
De essentie in de discussie over vrijheid, vrije wil…is de vraag wat eronder verstaan wordt.
Ik kan zeggen dat ik geen vrijheid heb. Ik kan ook zeggen dat ik ze wel heb of dat ik het niet weet. Er zijn dus meerdere uitspraken mogelijkheden. Ik kan kiezen en heb dus keuzevrijheid.
Interessantere vraag is of de keuze die ik dan maak vrij is = echt mijn keuze is. Of ik er zelf de bron/initiator van ben, of ik ze kan uitleggen en rechtvaardigen, of ik me ermee kan identificeren. Dus als het juist NIET zo is dat ik ook een andere keuze had kunnen maken. Hier is sprake van wilsvrijheid.
Vrij handelen = doen wat je wilt, bv poneren dat ik de vrijheid heb om te zeggen….
Vrij willen = willen wat je wilt, omdat dit in volle harmonie is met wie jezelf bent, je identiteit
Tot slot van mijn korte uitleg:
‘Als u de vrijheid hebt om te zeggen dat u geen vrijheid hebt, dan bewijst u dat u vrij bent.’
Uit de vrijheid om iets te zeggen concluderen dat men dan zo is, is natuurlijk een gigantische fout tegen de basisregels van de logica waarvoor iemand de toegang tot de universiteit definitief en voor altijd kan ontzegd worden.
Vriendelijke groet,
Lutgart Frans