Selecteer een pagina

Woord van de dag: vergistoerist

De Amsterdamse zender AT5 heeft een prachtig nieuw woord aan het Nederlands toegevoegd: vergistoerist. Vergistoeristen zijn toeristen die speciaal naar Amsterdam komen om Koningsdag te vieren. Geheel in oranje gehuld landen ze op 30 april op Schiphol omdat ze in een oude druk van hun Lonely Planet hebben gelezen dat het dan Koninginnedag is. Heel sneu inderdaad, maar stiekem ook best grappig.

Voor deze vergistoeristen wordt een feestje gehouden, op een boot, de missed the boat-party. Best melig, maar wel léuk melig.

 

 

Kruchten en diodes

In januari schreef ik hier al eens over Wordfeud. Aanleiding was het woord van die dag: vei. Gisteren kwamen er in het spel weer twee mij onbekende woorden voorbij: kruchten en diodes. ‘Kruchten???!?’ typte ik in het chatvenster aan mijn tegenspeelster. Haar antwoord: ‘Dat zijn kuchen met een extra bite!’ Even later vroeg ik: ‘Diodes?’ Per ommegaande antwoord: ‘Ik probeer wat uit!!!!!’ Mmm, mijn nieuwsgierigheid was gewekt.

Kruchten blijkt de verleden tijd van het werkwoord kruchen. Dat betekent zuchten, steunen en klagen, maar kan ook hard kuchen betekenen.Een diode is een elektronisch onderdeel dat de elektrische stroom zeer goed in één richting geleidt, maar praktisch niet in de andere. Diepe kruch.

(Bron: bij gebrek aan Van Dale gebruikte ik Encyclo.nl en wikipedia.nl)

 

 

Woord van de dag: kater

Het is rustig op school vandaag. Studenten melden per mail ‘dat ze helaas de les niet kunnen bijwonen.’ Dat zijn de beleefdsten. De rest ligt gewoon met een kater zijn roes uit te slapen.

Collega Bertine had vanochtend één student in de radiostudio, Ellen had 0 studenten. Ik heb over een uurtje les, maar de eerste afmelding zit al in mijn mailbox. Ik ben benieuwd hoe vol de klas zo meteen zit.

Gek woord, eigenlijk, kater. De etymologie is niet eenduidig, maar het woord heeft waarschijnlijk niets met poezen te maken. Waarschijnlijk is het in de negentiende eeuw ontleend aan het Duitse ‘Kater’. Het woord kwam uit Leipziger studentenkringen en was ironisch voor Katarrh, verkoudheid.

 

Bron: etymologiebank

 

Uitdrukking van de dag: de koning te rijk

“Zeg je dat zo, hij is de koning te rijk?”, vroeg een studente tijdens een college waarin we een tekst bespraken. De uitdrukking was haar onbekend. En dan ziet het er inderdaad een beetje gek uit. De koning die te rijk is, oké, maar iemand die de koning te rijk is?

Iemand die de koning te rijk is, is zeer gelukkig. Van Dale vermeldt ook de uitdrukkingen de keizer te rijk, de prins te rijk, de wereld te rijk. De vraag is hoe die, zo op het oog kromme, uitdrukking is ontstaan. Als je een beetje googelt, blijkt dat meer mensen zich dat afvragen. Iemand geeft als mogelijke verklaring dat ‘rijk’ in deze context uitgelegd moet worden als koninkrijk, de plek waar een koning zich thuis voelt. Vergelijkbaar met ‘als een vis in het water’.

Als je krantenarchieven doorpluist op de uitdrukking, dan blijkt die al lang te bestaan. En dan kom je er ook achter dat de zegswijze vroeger net iets anders was. Zo staat in een artikel in de Tilburgsche Courant uit 1887: “Daar de meesten noch lezen, noch schrijven kunnen moet men de woorden zoo dikwijls herhalen totdat ze in hun geheugen geprent zijn. Kennen ze het eenmaal, dan zijn zij den koning te rijk af.”

De uitdrukking was kennelijk in vroeger tijden: de koning te rijk af zijn. Dat valt beter te snappen. Zoals je een docent te slim af kunt zijn, of een verdediger te snel af kunt zijn, zo kun je de koning te rijk af zijn: je voelt je rijker dan de koning.

 

Woord van de dag: nieges

De restaurantrecensent van het Parool, Hiske Versprille, recenseerde afgelopen zaterdag een restaurant op de hoek van de Stadhouderskade en de Van Woustraat, een plek waar volgens haar de nieges in zat. Restaurant na restaurant ging daar failliet. Gelukkig zit er nu de populaire Indiaase keten Saravanaa Bhavan die genoeg positief karma heeft om de nieges te bedwingen.

Ik kende het woord niet, maar begreep wel onmiddellijk de betekenis. Nieges blijkt een leenwoord uit het Hebreeuws te zijn en betekent slecht. Versprille gebruikt het in de betekenis als ‘ongeluk brengend’. Het woord behoort tot het Amsterdamse dialect.