Ik had een fout gemaakt in een tentamen, heel stom. In een schema dat de studenten moesten invullen, had ik de correcte antwoorden laten staan. Ik kwam er pas achter toen ik het tentamen gisteren ging nakijken. ‘Hahaha, gratis punten,’ schreef een student. Een ander: ‘Bedankt mevrouw!!’ Ik kwam smileys tegen en hartjes en één student had met pen de voorgedrukte antwoorden overgetrokken zodat het net leek of het haar antwoorden waren. De meesten hielden het neutraal en schreven op dat de antwoorden reeds ingevuld waren op het opgavenblad.
Een aantal studenten noemde dat opgavenblad stencil. Dat is een opmerkelijke woordkeuze. Stencils bestaan niet meer, sterker nog, ik vermoed dat onze studenten nog nooit een stencil gezien hebben. Toch kent iedereen het woord (nog).
Leuk hè, dat het begrip verdwenen is en het woord voortleeft? Een ander voorbeeld hiervan is de uitdrukking ‘verkeerd verbonden’ als iemand een verkeerd nummer ingetoetst heeft. Een visueel voorbeeld is het diskette-icoontje op websites dat bewaren betekent, terwijl diskettes natuurlijk ook al een poosje niet meer bestaan.
Overigens gaan die gratis punten natuurlijk niet op, hoezeer ik ze de studenten ook gun. De vraag wordt niet meegerekend waardoor er een andere cesuur ontstaat.
? een “andere cesuur” ? Een versregel? Of een breuk? Of toch maar een ritmisch rustpunt? Het woordenboek helpt me niet verder om deze zin te begrijpen (in de context van een tentamen)!
Scheiding/breekpunt tussen voldoende en onvoldoende.
OK, bedankt, lijkt me een beroepsspecifiek gebruik van “cesuur” dan.
De blauwdruk is uit een nog verder verleden, dat was de voorloper van het stencil.
Ook een mooie, inderdaad!
Is een blauwdruk echt een voorloper van de stencil? Ik zie me toch geen plattegrond van een woning op stencil zetten. Ik denk dat blauwdruk oorspronkelijk alleen voor kopies van zulke tekeningen van een architect werd gebruikt, en ook nog lang nà het ontstaan van de stencil. Vandaag is blauwdruk – in tegenstelling tot stencil – wel nog gangbaar, overdrachtelijk voor “ontwerp”.
Ik kan uit eigen ervaring vertellen dat ik op kantoor gewerkt heb met blauwdrukken om teksten te vermenigvuldigen, nog voordat ik met stencils ging werken. Met carbonpapier kon je maar een beperkt aantal doorslagen maken, die bovendien op dun papier getikt moesten worden. Met blauwdrukken (waar je overigens behoorlijk vieze handen van kon krijgen) kon je er meer maken.
In de Van Dale staat bij stencil dat het een algemeen synoniem voor een fotokopie is geworden. En net als met verkeerd verbonden wordt dat een betekenisverschuiving genoemd. Het is geen betekenisuitbreiding, zoals bijvoorbeeld kruimeldief, want de oorspronkelijke begrippen zijn verdwenen.