Een mailtje van een collega: “Ik heb geen idee of dit me heel dom maakt, maar ik kom er net achter dat de uitdrukking niet is: ‘geen president scheppen’ is, maar ‘geen precedent scheppen’… Ik vond het altijd al zo’n gek spreekwoord….”
Welnee, dit is helemaal niet dom. Heel veel mensen horen een woord of uitdrukking verkeerd. En als een woord eenmaal verkeerd in je hoofd zit, hoor je het de volgende keer weer zo. Gisteren nog las ik in een verslag van een student: ‘Ik vond dat ik iets te vel had gereageerd’. Dat schrijft hij waarschijnlijk ook al zijn hele leven. In een ander verslag: ‘Ik heb al heel lang een vaccinatie voor Scandinavische landen.’ Euhmm, fascinatie? En een klassieker is natuurlijk ‘een hard gelach’ in plaats van ‘een hard gelag’, hoewel je het daar dan weer niet in de uitspraak hoort.
De uitdrukking ‘precedent scheppen’ betekent ‘een besluit of voordeel van vroeger waarop iemand zich nu kan beroepen’. Bijvoorbeeld: als ik dit jaar iemand zou matsen bij een tentamen, zou er volgend jaar iemand bij me kunnen komen die zegt: ik wil ook gematst worden.
Precedent stamt af van het Latijnse praecedentem dat voorgaand betekent.
Wat ik steeds vaker zie is: … dan zal ik is vragen … i.p.v. eens. Ik zal niet speculeren over de oorzaak, maar ik denk er het mijne van.
Nou maak je me benieuwd…
Als je weinig leest, bouw je ook geen woordbeeld op. Dan zie je dus niet zo vaak goede voorbeelden van wat je verstaan hebt als “is”. Dus geen “eens, ‘ns, of ‘s” meer als alternatieve spelling.
Volgens mij is het niet: “De uitdrukking ‘precedent scheppen’ betekent ‘een besluit of voordeel van vroeger waarop iemand zich nu kan beroepen’”, maar wel:
“De uitdrukking ‘precedent scheppen’ betekent ‘een besluit nemen of voordeel toekennen waarop iemand zich later kan beroepen'”. Nogal moeilijk trouwens om iets in het verleden te “scheppen”.
Je hebt gelijk, dank voor je aanvulling.
Maar je past het niet aan
Dus, toen ik zei: ik wil geen presedent scheppen. En daar mee bedoelde dat ik geen bloemen mee had genomen voor mijn vriendin, omdat ik niet wilde dat zij dit bij mij zou terug doen, had ik niet het juiste spreekwoord?
Niet helemaal, inderdaad. Het zou betekenen dat zij bij je volgende bezoek zou menen weer recht op bloemen te hebben.