Mensen gedragen zich soms raar of dom. En soms maken andere mensen daar een filmpje van, zodat weer andere mensen mee kunnen kijken naar die rare, domme voorvallen. Het is niet altijd verheffend, maar we vinden het toch vaak erg prettig om anonieme anderen de maat te nemen over situaties waarin wij zelf héél anders zouden handelen.
Zo ging er vorige week een filmpje viral, waarin te zien was hoe een gezin – vrouw, man, dreumes – middenin safaripark Beekse Bergen uit de auto stapte, om een groep jachtluipaarden tot op een armlengte te naderen. Het filmpje ging de hele wereld rond, want hier vonden we allemaal iets van. Wat een raar gedrag. Dom. Gevaarlijk ook. Maar we vonden ook iets van de jongeman die het hele incident had gefilmd en van spottend commentaar had voorzien. Had hij niet kunnen ingrijpen, in plaats van passief door te filmen?
De filmer mocht zijn verhaal doen voor de camera van de NOS. Nee, ingrijpen had hij niet aangedurfd. Dat zou de roofdieren misschien juist agressief hebben gemaakt. En hij was wel degelijk geschokt geweest, zo haastte hij zich te zeggen. En toen zei hij iets vreemds. “We waren wel zo geschokt dat we daarna stoïcijns naar huis zijn gereden.”
Stoïcijns? Dat is toch helemaal niet het juiste woord in dit verband? Ik ging haast aan mezelf twijfelen, dus heb ik het opgezocht: sto·ï·cijns (bijvoeglijk naamwoord, bijwoord): onverstoorbaar, gelijkmoedig. Het stoïcisme of de Stoa is een filosofische stroming, die zich heel kort door de bocht laat omschrijven als: ‘ik laat mij nergens door van de wijs brengen’. De filmer zegt dus het omgekeerde van wat hij bedoelt. Zijn kennelijke onverstoorbaarheid was nu juist wat velen hem kwalijk namen. Ja, misschien niet verheffend, maar dat soort foutjes vind ik erg grappig. Dat zou ik zelf heel anders zeggen.
Wat zou hij bedoeld hebben? Verdwaasd, versuft, verbijsterd, …
Wat mij regelmatig opvalt is dat mensen die geïnterviewd worden vaak een vocabulaire gebruiken uit een register dat boven hun natuurlijke bereik ligt en dat ze daardoor ‘moeilijke’ woorden gebruiken die dan nèt verkeerd zijn. Dit is, mijns inziens, daar een voorbeeld van