“In het begin van de jaren ’80 had bijna 90 procent van de huishoudens een abonnement op een krant”, lees ik in het werkstuk van een student. Een zin die bij sommigen weemoed zal oproepen. Ach ja, het internetloze tijdperk, wat lijkt dat lang geleden. Maar anderen worden misschien vooral getroffen door de taalfout in de zin. Nou ja, taalfoutje. Want die ’ (apostrof) voor 80, die hoort daar namelijk niet.
Artikel over de ‘apostrophe’ in de Telegraaf, december 1933. Klik op de afbeelding voor het volledige artikel.
De apostrof is een ondergewaardeerd leesteken: je mist ’m pas als hij er niet is. Hij wordt vaak gebruikt om uitspraakproblemen te voorkomen bij meervoudvormen (foto’s, taxi’s), bij bezitsaanduidingen (Anna’s jas, Thomas’ laptop) en bij sommige woorden die je wilt verkleinen: baby’tje, A4’tje.
En de apostrof dient om aan te geven dat er ergens letters of cijfers stonden die we niet uitspreken. Zo stond in de vorige alinea ’m in plaats van hem, heeft iedereen het over ’s ochtends en niet over des ochtends en schrijven de meeste mensen zo’n in plaats van zo een, hoewel ik de laatste vorm weer regelmatig tegenkom in het werk van studenten.
De apostrof bewijst ook goede diensten als je jaartallen wilt bekorten. Bijvoorbeeld als je wilt aangeven dat ons land van ’40 tot ’45 verwikkeld was in de Tweede Wereldoorlog. Of dat je geboren bent in juni ’80. Dat laatste is waarschijnlijk de reden dat de apostrof ook opduikt als je iets wilt vertellen over de jaren tachtig. Maar met de jaren tachtig of jaren 80 duiden we een heel decennium aan, geen jaar. Als je schrijft: de jaren ’80, dan heb je het over de jaren 1980. En dan zie je al snel dat dat niet klopt.
Van de ware taalpurist mag het niet (germanisme!), maar je kunt ook tachtiger jaren zeggen. Dat klinkt een stuk plechtstatiger dan jaren 80. Maar soms is daar helemaal niets mis mee.
En als je een apostrof kwaad wilt maken, noem ’m dan aanhalingsteken. Want hij lijkt er misschien op, maar hij is het beslist niet!
Heel blij met je laatste zinnetje. Want ik zie steeds vaker dat het “weglatingsteken” of de apostrof gebruikt worden als een aanhalingsteken. Overigens gebruik ik veel vaker de dubbele aanhalingstekens dan wat in het taaladvies van “onze taal” wordt aangegeven. Eigenlijk gebruik ik het teken ‘ uitsluitend en alleen als weglatingsteken. Voorkomt verwarring.
Dit wordt het ergste muggenziftcommentaar dat ik ooit heb geplaatst, maar in ‘m staat de apostrof verkeerd om. Het moet een 9’tje zijn, geen 6’je. 🙂
Op mijn blog gaat dit ook standaard verkeerd; ik moet dan altijd zelf de html-code aanpassen. Het juiste karakter voor de apostrof is “rsquo”, met een ampersand ervoor en een puntkomma erna.
Kijk, dat is informatie waar je wat aan hebt! 🙂 Dank!
Wat is er overigens niet goed aan “de jaren 1980”? Dat lijkt me een nuttige formulering als verwarring met een andere eeuw moet worden voorkomen. De Taalunie ziet er ook geen bezwaar tegen: https://taaladvies.net/taal/advies/vraag/1347/jaren_1990_jaren_negentig_van_de_twintigste_eeuw/
Interessant vraagstuk. Onze Taal heeft er wel bezwaar tegen.
https://onzetaal.nl/taaladvies/jaren-70-jaren-70/
Zoals in veel gevallen is het vooral een gevoelsmatige kwestie. Ik vind zelf “de jaren 1980” niet mooi klinken vanwege het contrast tussen het meervoud jaren en het enkele jaartal dat daarna volgt. Maar je hebt gelijk, het kan wel praktisch zijn. Bedankt voor de aanvulling, weer genoeg te bediscussiëren hier! 🙂
In het stukje van Onze Taal komt volgend zinnetje voor: “Voeg bij twijfel van de vorige eeuw of van deze eeuw toe.” Dat kan ik dus niet goed volgen. “bij twijfel” gebruik je toch geen “vorige”, dan geef je gewoon een getal! Ik geef toe dat bij eeuwen de verwarring niet zo snel ontstaat, maar bij jaartallen is dat zeker wel zo. Wanneer lees je het stuk immers? Dan kan die “vorige” van betekenis veranderen. Maar ook: in een tekst, geschreven voor 2000, komt bv. “deze eeuw” voor. Over welke eeuw gaat het dan als ik die tekst vandaag lees? Het jaartal van uitgave kan immers onduidelijk zijn (en al zeker op het internet).
In het Engels is het ook een constante bron van ergernis.
https://duckduckgo.com/?q=wrong+use+of+apostrophe&t=h_&iax=images&ia=images