Selecteer een pagina

Schamper kapittelen

Wij van Ikzegookmaarwat mochten de afgelopen maanden gastcolumns verzorgen op de website HvanA.nl. Dit ter gelegenheid van ons vijfjarig bestaan. Uiteraard kweten wij ons met plezier van deze eervolle taak. Leuk om over taal te schrijven voor een site die zich richt op studenten en medewerkers van de Hogeschool van Amsterdam.

Op de bijdrage die ik instuurde, reageerde de eindredacteur van HvanA enthousiast. Maar er was wel een klein probleempje. In mijn column  kwamen de woorden ‘schamper‘ en ‘kapittelen‘ voor. “Echte parels natuurlijk, maar we vrezen dat niet iedereen binnen onze doelgroep deze woorden begrijpt. Ik heb het daarom aangepast naar ‘spottend’ en ‘veroordelen'”, aldus de eindredacteur.

Tja. Als ik ergens te gast ben, schik ik mij vrij snel naar de mores van de gastheer en gastvrouw. Dus ik antwoordde luchtig dat ik dat geen probleem vond. Maar toch, het knaagde wel een beetje.

Want met ‘onze doelgroep’ doelde de eindredacteur natuurlijk vooral op de studenten. En ik kan me zeker voorstellen dat veel tieners en twintigers de woorden ‘schamper’ en ‘kapittelen’ niet kennen. Maar houdt dat dan in dat je die woorden ook niet moet gebruiken?

Ik hoor van best veel studenten dat ze graag hun woordenschat willen uitbreiden, dat ze makkelijker en beter willen formuleren. Dat gaat niet vanzelf uiteraard. Je moet nieuwsgierig zijn naar jou onbekende woorden en uitdrukkingen. Er moeite voor doen om de betekenis en het gebruik ervan te achterhalen.

Natuurlijk, ik weet ook wel dat lang niet iedereen die moeite neemt. Maar als je überhaupt niet in aanraking komt met jou onbekende woorden en uitdrukkingen, dan ontwikkel je die nieuwsgierigheid zéker niet. Dus: eer het onbekende woord!

 

Uitdrukking van de dag: van leer trekken

Collega X had een aanvaring gehad met collega Y. Die laatste was – achteraf gezien volkomen terecht, zei X – nogal fel van leer getrokken. “Ha”, riep ik toen ze me over het voorval vertelde, “goede uitdrukking voor Ikzegookmaarwat. Waar zou die vandaan komen?” X vermoedde dat het een oude schoenmakertechniek was. Collega Z vond het meer iets voor de slager. Onze Taal bood uitkomst: van leer trekken tegen iemand betekent ‘fel uithalen naar iemand’. Leer staat voor de schede waarin een zwaard zat. Wie van leer trok, trok dus zijn wapen en ging in gevecht.

Woord van de dag: billig

Mijn grootste nachtmerrie: als studenten vinden dat ik stink. Of dat ik (per ongeluk) een paar keer achter elkaar dezelfde outfit draag en wordt gebombardeerd als ‘die docent met die trui’. Maar toch vind ik stinken het allerergst. Een zweetlucht, zure adem, algehele muffige malaise: ik weiger ervoor te tekenen.

Collega H. heeft daar een goede oplossing voor: voorafgaand aan élke les spuit hij een grote dosis Axe onder zijn oksels die de gehele dag in een walm om hem heen blijft hangen. Hij is uiteraard verkozen tot Docent van het jaar.

Ik zocht naar een ietwat subtieler luchtje, waarop collega C. me wees op een parfumflesje dat ze voor dit soort gelegenheden in haar kastje bewaar. ‘Het is wel echt een billig parfum’, merkte ze op.

Billig is een plaats in de 464 inwoners tellende Duitse gemeente Euskirchen, maar is ook ‘slang’ voor kut, slecht, dom en fout. In het Deens en Noors betekent ‘billig’ trouwens goedkoop. Nu heeft collega C. – naar mijn weten – geen Scandinavische roots, maar woont ze wel in Amstelveen, dus zal daar vast de nodige slang hebben opgepikt.

En ik die middag rook naar een eclectische mix van wc-verfrisser, zure matten en patchoeli – heel billig dus.

 

Begroeting

Gesignaleerd op station Haarlem, vanochtend 7.45 uur:

Twee mannen van begin twintig komen elkaar tegen en begroeten elkaar als volgt:

 

‘Gozer.’

‘Jonguh.’

 

Een variant die ik ook vaak hoor, is de begroeting met de naam:

 

‘Lars.’

‘Robert.’

 

Mooi vind ik dat, zo’n efficiënte begroeting. Zelf gebruik ik er meer woorden voor. Er wordt vaak beweerd dat mannen veel minder praten dan vrouwen. Dit  lijkt niet het geval te zijn, zoals de Volkskrant een paar jaar geleden uitzocht. Wel lijken mannen en vrouwen andere woorden te gebruiken en een andere spreekstijl te hebben, blijkt uit onderzoek van taalwetenschapster Karen Keune.

Zouden de groetende mannen van het station later op de dag de schade weer inhalen?