Bij het vak mediapsychologie leren we onze studenten dat gedragsveranderingen ontzettend traag gaan, áls ze al mogelijk zijn. En kijk nou eens! De brave burgers van Nederland – wat zeg ik, van de hele wereld – gedragen zich voorbeeldig volgens de nieuwe normen. Natuurlijk blijft de taal niet achter, ook die past zich razendsnel aan. We verwelkomen nieuwe woorden en oude bekenden in een nieuwe betekenis:
Anderhalvemetersamenleving: keurig aan elkaar geschreven. Een paar weken geleden hadden we het nog over social distancing, nu is de anderhalvemetersamenleving ’het nieuwe normaal’. We blijven keurig op afstand. In India is die afstand overigens 1.80 m, in andere landen 2 meter. Daar hebben we hier gewoon de ruimte niet voor.
Buitenschaamte: even een frisse neus halen mag van Grapperhuis, maar als je andere frisseneushalers tegenkomt in de duinen of – oei – op het strand of de bollenvelden, voel je je toch opeens een overtreder.
Alles met corona: coronapatiënt, coronacrisis, corona-epidemie, coronabesmetting, coronavirus, coronamaatregel, coronatest, coronakucher, coronaboete, coronavaccin (toekomstmuziek), coronaseks (uit verveling). Als het tweede woord van de samenstelling een klinker is, gebruik je een verbindingsstreepje: corona-aanpak.
Exitstrategie: het is bekend hoe we hierin beland zijn. Maar hoe komen we er in godsnaam weer uit?
Indammen: geen nieuw woord, maar we gebruikten het in de letterlijke betekenis voor onze nationale trots, de waterwerken. Nu proberen we het virus in te dammen, dat blijkt een stuk weerbarstiger dan de Noordzee.
Juno: mal woord voor juni. Tot 1 juno mogen we geen grote bijeenkomsten hebben van minister Grapperhaus. Juno heeft zelfs een Twitteraccount.
Limo: staat voor Lunchen In Mijn Onderbroek. Geef toe, dit is wel echt een voordeel van deze hele toestand.
Mondkapjestekort: dit woord bestond misschien al wel in een schoonheidssalon of bij de tandarts, maar kon dan eenvoudig opgelost worden. Nu is het een algemeen woord dat we liever niet gekend hadden.
Het nieuwe normaal: geen handen schudden, ze wel wassen, afstand houden, thuis blijven. Ik vermoed dat de speechwriter van de premier de uitdrukking ‘het nieuwe normaal’ bedacht heeft. Chapeau! Van Ron Fresen op het NOS-journaal tot de AH-medewerkster die de karretjes uitdeelt, binnen een dag na de persconferentie was de uitdrukking in heel Nederland ingeburgerd.
Raamvisite, ook wel zwaaivisite genoemd. We kunnen niet meer op bezoek bij elkaar en alleen nog door het raam zwaaien naar oma. Niet fijn. Ook hiervoor geldt: jammer dat het moet, maar fijn dat het kan.
Testbeleid: op de hogeschool hebben we al jaren een toetsbeleid, maar een testbeleid voor heel Nederland is nieuw. Waar het op neerkomt: eerst werd bijna niemand getest, nu meer mensen, straks veel meer mensen.
Teststraten: afgekeken van Zuid-Korea, sowieso een gidsland in deze crisis. Een teststraat is een soort McDrive in een parkeergarage waar mensen in hun eigen auto een Coronatest krijgen.
Thuiswerkexperiment: tja, we zullen wel moeten én we mogen niet piepen want we zijn dolblij dat we überhaupt werk hebben. Maar het is echt een gevalletje LIA (leuk is anders). Online onderwijs is alsof je met een blokfluit een symfonie van Beethoven speelt: je herkent de melodie, maar het is niet op the real thing.
Tijden: het zijn rare tijden, het zijn bizarre tijden, bijzondere tijden, vreemde tijden, moeilijke tijden, gekke tijden. Een maand geleden was tijd nog gewoon enkelvoud en hadden we een leuke tijd, nu is tijd meervoud geworden.
Videobellen: bestond natuurlijk al, maar doen we nu de ganse dag, met de collega’s, met oma en voor de vrijdagmiddagborrel. Meest gehoord: ‘ik zie je niet, zie je mij wel?’ ’Ik hoor je niet, hoor je mij wel?’
Zoomen: online vergaderen via de app Zoom deden we ‘in het begin’ (drie weken geleden) volop, totdat we ontdekten dat we een makkelijke prooi voor hackers waren.
Zorghelden: voorheen dokters en verplegend personeel. Nu ze elke dag in de frontlinie staan mogen we ze gerust helden noemen.
Zorgheldenauto: een gratis leenauto voor een zorgheld(in) zodat hij/zij niet met het OV naar het werk hoeft.
Als in India 1,8 meter mogelijk is, met zijn megasteden waar evenveel mensen wonen als in heel Nederland, dan kan dat in Nederland heus ook wel. Jezelf niet overschatten is een mooie deugd!
Helemaal mee eens:”Twee meter is beter”.
Ik hoor het mijn oma nog zo zeggen: “Hand voor je mond als je hoest”.” Nu, 60 jaar later, heb ik het afgeleerd en gebruik ik mijn elleboog. Zestig jaar lang anderen besmet?
Mag dit op het lijstje: Coronahaar, isolatiehaar of quarantainehaar?
Mooi, die samenstellingen met haar. Ik heb meteen een beeld.
Juno is helemaal niet raar, maar praktisch. Het verschil tussen juni en juli is soms niet goed te horen, net als het verschil tussen zeven en negen, bijvoorbeeld door de telefoon.
Voor de duidelijkheid zegt men dan juno of zeuven.
“Het nieuwe normaal” is gewoon een vertaling van “the new normal” wat (als uitdrukking) in het Engels al lang bestaat. Onder beursanalisten werd dit de afgelopen jaren o.a. gebruikt om negatieve rentestanden mee aan te duiden. Eeuwenlang ondenkbaar maar sinds enkele jaren “the new normal” voor staatsobligaties van talloze emittenten (zelfs soms weinig stabiele a.g.v. manipulatie door de ECB haar opkoopprogramma’s).
Verder nog even een beschouwing over helden en of dat woord wellicht nauwer gedefinieerd moet worden.
Is iemand die zijn baan doet een held? Ook als ie misschien plots niet meer zou willen maar wegens de hypotheek geen ontslag dorst te nemen? M.a.w. als ie niet uit overtuiging/nobele inborst zich opoffert doch dit slechts doet omdat ie door omstandigheden niet anders kan.
Laat ik het bewust even niet over de coronacrisis hebben.
Maar nemen we als voorbeeld WOII. Waren al onze bevrijders helden?
Dienstplichtigen niet, dat waren alleen maar slachtoffers. Beroepsmilitairen die jaren voorheen meenden dat je “ministerie van defensie” (ook wel landsVERDEDIGING) letterlijk moest nemen en plots ongewild gedwongen werden om duidenden kilometers verderop aan de andere kant van de oceaan hun leven te gaan riskeren om de -alweer- strijdende Europeanen uit elkaar te halen maar toen geen ontslag durfden te nemen temidden van een economische crisis en slechte arbeidsmarkt in de VS, kan je die helden noemen?
Waren er dan geen helden? Zeker wel. Als iemand vrijwillig besloot dienst te doen uit ideologie en bereid was zijn leven in de waagschaal te gooien om anderen te bevrijden, dan kan je hem een held noemen.
Maar wie tegen zijn wil door een ander gedwongen wordt zijn leven te riskeren is helemaal geen held doch een slachtoffer (ook als ie het er heelhuids vanaf brengt) van een systeem dat hem blootstelt aan risico’s die ie zelf nooit vrijwillig genomen zou hebben.
Helden bestaan dus wel, maar ze zijn uiterst zeldzaam. Ik vraag me af of ook maar 1% van onze bevrijders helden waren. De rest waren slachtoffers die iets deden wat ons weliswaar goed uitkwam en waar wij als begunstigden uiteraard erg blij mee waren maar dat maakt hen nog niet tot helden.
De helden-analyse klopt niet helemaal denk ik. Ze gaat voorbij aan het feit dat wie oorspronkelijk “slachtoffer” is, door het invullen van zijn rol, toch een held kan worden door de daden die hij of zij stelt.
U heeft gelijk dat “Chinese vrijwilligers” (zoals Amerikaanse dienstplichtigen) natuurlijk altijd nog kunnen beslissen hoe fervent ze hun taak vervullen, waardoor er daar ook best enkele helden zullen tussen zitten.
Toch beschouw ik alleen echte vrijwilligers categorisch als helden.
Alles bij mekaar genomen, betwijfel ik of meer dan 2% van onze bevrijders helden waren.
Het percentage blijft sowieso een gok. En aan al die vrijwilligers uit de laatste WO-en kun je het niet meer vragen hé. Dus het blijft speculeren.