Alsof een universitair diploma in de moderne geschiedenis en de dagbladjournalistiek nog niet genoeg waren, rond ik nu een driejarige studie ‘Professionele Communicatie’ af. Feitelijk een coachingsopleiding, waar we gekende therapeutische methodiek leren gebruiken om bij de ander omhoog te halen wat het (werkelijke, dieperliggende etc.) verlangen is en daarmee aan het werk te gaan. Ik pas het nu al toe in mijn studieloopbaangesprekken met studenten en intervisiegesprekken met collega’s, uiteraard alleen als de situatie daar behoorlijk om vraagt.

Zo’n opleiding heeft zijn eigen jargon, waar ik als cursist gaandeweg achter kwam en dat ik me eigen maakte, al is het maar om bij de groep te horen. Het is natuurlijk wel oppassen dat je de taal van Phoenix – zo heet het instituut – niet zomaar loslaat op de buitenwereld. Dat kan tot misverstanden leiden. Daarom hier een onvolledig woordenboek. Opdat u ons, nou ja, mij, begrijpt en met mildheid kan aanhoren.

• Associatie

Vaak gebruikt in: associeer maar eens op die plek.

Betekenis: je met alles (gehoor, gevoel, reuk, smaak, tast) inleven in een bepaalde situatie tot je er als het ware bent. Disassociatie: erna vanuit het hier en nu kijken hoe die associatie was.

• Contract maken

Vaak gebruikt in: eerst contact, dan contract.

Betekenis: met de cliënt uitzoeken wat de (betekenisvolle) vraag is waar jullie aan gaan werken, en dan (al dan niet expliciet) afspreken hoe jullie aan die vraag gaan werken. Pas dan ga je, bijvoorbeeld, een oefening in.

• Hier en nu

Vaak gebruikt in: waar voel je dat in het hier en nu?

Betekenis: zoveel mogelijk benoemen wat er in het moment zelf, en in het lijf gebeurt. Ter onderscheiding van wat je naar een ontmoeting mee neemt, bijvoorbeeld gevoelens die meer bij eerdere ervaringen horen. Vaak te bereiken met yoga of meditatie – of in de file staan.

• Intimiteit

Vaak gebruikt in: heb jij echte intimiteit gekend?

Betekenis: het vermogen een ontmoeting werkelijk te beleven. Ook wel: je met een ander op elkaars grenzen durven begeven. De belangrijkste voorwaarde voor seksualiteit.

• Overdracht

Vaak gebruikt in: ik zat dus vól in de overdracht. Haha. Snik.

Betekenis: als de ander onbewust iets van ooit op jou projecteert of andersom. Bijvoorbeeld iemand als vaderfiguur c.q. redder zien en jezelf dus als een kind c.q. slachtoffer opstellen. Tegenoverdracht: dat die ander in de door jou geschapen rol stapt.

• Polariteiten

Vaak gebruikt in: mijn primaire polariteit is nu….

Betekenis: de vele tegenstellingen waarin we permanent bewegen, waar er doorgaans één of twee domineren  De ene kant van de polariteit (b.v. dader, hemel, samen), kan niet zonder de ander (b.v.  slachtoffer, aarde, alleen). Maar je houdt de ene in liever in het licht en de ander graag in de schaduw. Iemand die in de – spreekwoordelijke – hemel verkeert, mag graag de profeet uithangen, maar heeft daarom juist meer uit te zoeken op de aarde, om voeling te maken met hen die hij wil redden.

• Rapport

Vaak gebruik in: eerst rapport maken.

Betekenis: op lichaamsniveau inchecken bij de ander, door bijvoorbeeld samen te vertragen, of met de ander mee te ademen, totdat je helemaal op hetzelfde energielevel zit. Dan is het contact makkelijker.

• Rouwen

Vaak gebruikt in: volgens mij heb jij nog niet echt gerouwd vrind.

Betekenis: het zingeven aan (alle) verlies en (alle) gemis. We doen het de hele tijd, maar zelden zorgvuldig. Ook wel genoemd: de achterkant van liefde. Waar liefde geëindigd wordt, moet rouw ontstaan.

• Script

Vaak gebruikt in: dat is nu eenmaal mijn script.

Betekenis: het overlevingspatroon en bijbehorende automatismen die ik me als kind onbewust heb aangeleerd, in reactie op wat mijn ouders mij (ook vaak onbewust) geboden of verboden,  maar die me in het hier en nu niet altijd meer dienen. Scriptgedrag toont zich vaak als je negatieve emoties  cq. spanning ervaart.

• Spontaniteit

Vaak misbruikt in: Tinder en First Dates.

Betekenis: het vermogen naar buiten te brengen wat er binnen leeft. Iets anders dan de hele avond kleppen over alles, dus. Dus.

• Spannend

Vaak gebruikt in: ik vond jou eerlijk gezegd best spannend.

Betekenis: ik kon je niet peilen en daarom vertrouwde ik je nog niet helemaal in het contact. Gebeurt vaak als iemand zich niet helemaal welkom voelt. Auteur dezes hoort dit vaak.

• Spelen

Vaak gebruikt in: volgens mij zitten we nu in Spel.

Betekenis: met een hoofdletter geschreven, betekent het dat we vanuit ons eigen script reageren op een ander, die ook vanuit zijn script reageert. Vaak zeggen of doen we dus vervelende dingen in het hier en nu, die eigenlijk een reactie zijn op iets van je eigen kindertijd. Bij stellen is het vaak het begin van een ruzie waar je achteraf niet meer weet waar die over ging. Ja, die ruzie ja.

• Stroke

Vaak gebruikt in: ik kom even strokes halen

Betekenis: uit het Engels, waarbij het zowel aai als klap betekent. Mensen willen letterlijk aangeraakt worden, en als het niet goedschiks kan (bijvoorbeeld uit liefde of bewondering), dan kwaadschiks (rottigheid uithalen om aandacht te krijgen). De theorie is dat een mens het best gedijt met minstens zeven fysieke aanrakingen per dag. Je kan ook prima jezelf stroken. Katten (en honden) komen ze de hele dag halen.

• Symbiose

Vaak gebruikt in: mijn moeder en ik waren erg symbiotisch.

Betekenis: niet los kunnen komen van de ander, wat nadelig kan uitpakken voor je autonomie. Kan dus ook in relaties gevaar opleveren. Vaak  – maar niet wetenschappelijk – gekoppeld aan (eenzame) moeders in een-kind-gezinnen.

• Systeem

Vaak gebruikt in: we kunnen het ook systemisch bekijken.

Betekenis: ieder mens is onderdeel van en heeft een plek in zijn familiesysteem, maar in dat systeem zitten altijd verstoringen. Vaak door trauma’s als oorlog, vroege dood, scheiding, misbruik of afwezigheid van ouders. Of door geloof, armoede, schaamte of andere fenomenen. Daardoor lijkt niet iedereen op de goede plek te staan, vooral jezelf niet, maar dat kan je het best zien door de letterlijk als systeem in de ruimte ‘op te stellen’. Waarom heb ik papa met zijn rug naar mama opgesteld? Waarom staat mijn broer zover van de rest? Waarom zet ik de oorlog, of de kerk,  tussen opa en oma? En dan kan je gaan schuiven tot het gevoelsmatig beter staat. Vaak leidt dat er toe dat dat je door jou onterecht gedragen ballast symbolisch aan je voorouders terug geeft.

• Welkom!

Soms gebruikt in: (diepe ademhaling….) welkom!

Betekenis: je mag hier helemaal zijn, met alles wat je in je hebt en bij je draagt. Zonder voorwaarden. Was je dat als kind niet, dan kan het later een dingetje worden.

En zo zou ik nog tientallen begrippen kunnen duiden, maar dan zou ik Phoenix tekort doen. Zolang jullie nu maar beter begrijpen waarom coach-achtigen soms zo raar praten.