door Bertine Krol | 21 juni 2018 | Taal |
Een nogal onsmakelijk bericht in het Algemeen Dagblad vanmorgen. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) onderzoekt misstanden in bedrijfskantines van defensie. Legerkantines hebben te maken met muizen- en rattenoverlast, stank, latrinevliegjes (een eufemisme voor strontvliegjes, lijkt me), aangevreten brood en meer onverkwikkelijke zaken. De voedselveiligheid is in het geding. De cateraar ligt onder vuur. Het CDA stelt vragen. Onze manschappen verdienen een gezonde soldatenhap!
Bijna tachtig jaar geleden, in 1939, werd het Nederlandse leger gemobiliseerd, om voorbereid te zijn op een eventuele Duitse aanval. De Nederlandse zanger en conferencier Lou Bandy nam in die tijd een liedje op met de titel “Rats, kuch en bonen”. De titel verwijst naar het dagelijkse soldatenmenu. Rats is stamppot van een paar dagen oud, kuch is munitiebrood en bonen waren de dagelijkse toevoeging aan het menu.
Denk niet dat alleen het beste goed genoeg was voor de verdedigers van volk en vaderland: Nederland kende militaire bakkerijen, maar een goede soldaat maakt nog geen goede bakker. Militair brood mocht vooral niet te veel kosten en de ingrediënten moesten ook tijdens krijgstochten beschikbaar zijn. Je kunt je voorstellen dat Jan Soldaat geen zachte kadetjes in zijn ransel had, laat staan een knapperige baguette of rijkgevulde krentenbollen. De NVWA zou aan de bel trekken, dat is zeker.
“Rats, kuch en bonen” is trouwens opvallend optimistisch van toon. Met die Duitse dreiging zou het wel loslopen, de moedige soldaten waren dankzij de stevige kost goed doorvoed en populair bij ‘de meisjes, de kleine sijsjes in hun liefdesparadijsjes.’
Luister hier naar “Rats, kuch en bonen” (de melodie is dezelfde als die van Dennie Christians “Rosamunde” uit 1988) en lees hier de volledige liedtekst.
door Lisette Hilhorst | 19 januari 2016 | Taal |
Een vriendin heeft haar hond laten helpen. En dan bedoel ik natuurlijk niet dat iemand de hond heeft geholpen met oversteken. Het (arme?) beest is gecastreerd. Ook van mannen die een vasectomie ondergaan, wordt gezegd dat ze zich laten helpen.
Gek eigenlijk, om dat zo te zeggen. De uitdrukking ‘laten helpen’ is een voorbeeld van een eufemisme. Dit is een stijlfiguur waarin je iets negatiefs verhult of verzacht, of zoals in dit geval gewoon helemaal weglaat. Het gaat vaak om ziektes, seks of de dood.
Overigens kun je je ook aan andere kwalen laten helpen, maar dan moet je de kwaal er wel echt bij vermelden (je aan je spataderen laten helpen). Want zonder de kwaal erbij betekent laten helpen castratie of sterilisatie.
door Lisette Hilhorst | 14 juni 2014 | Taal, Taalvraag |
Een website heeft een voorkant (daar kijkt u nu naar) en een achterkant. Niet letterlijk natuurlijk, maar zo wordt dat genoemd. Aan de achterkant kun je op het ‘dashboard’ kijken welke zoektermen bezoekers gebruikt hebben om bij ons terecht te komen. De meeste mensen zoeken op de naam van de site of naar de betekenis van een van onze ‘woorden van de dag’. Daarnaast zijn er mensen die per ongeluk bij ons verzeild raken met vragen waar ik toevallig het antwoord op weet. Rondje van de zaak:
- Vandaag vroeg iemand aan Google wat moet je zeggen als iemand zegt hey schatje? Nu hebben we weleens over schatje geschreven, maar koppelden er toen geen advies aan. Ik adviseer: doodzwijgen.
- Iemand anders typte in vrouwtjesschapen heten. Ooien, mevrouw of meneer.
- Zoektermen die vaak voorkomen zijn hij wil of hij wilt? En hij wil of hij wou. Goed zo, zoeker, u voelt al dat er iets wringt. Het antwoord vindt u hier.
- We hebben onze hond laten inslapen stijlfiguur. Dat is een eufemisme.
- Is woord belazeren grof? Ik zou zeggen van wel, maar niet héél grof.
Dan de vreemdere zoekopdrachten:
- Frans armgebaar. Geen idee, sorry. Maar wel heel intrigerend.
- het luidruchtig ge. bruik hiervan in het ov ergert veel mensen. Hmm, iemand die een makkelijke puzzel invult? Zes letters? Mobiel. Vier letters? iPod
- Madeleine met appelstroop. Dit is iemand die het culinair experiment niet schuwt. Kijk eens hier.
- Hoe herken je ergernis? Zuchten, daar begint het mee
- klap het woord koe, dit lijkt me de beginregel van een gedicht.
door Lisette Hilhorst | 10 maart 2014 | Taalergernissen
Gisteren stuitte ik op een bord met het woord ‘Afvalzorg’. Het blijkt te gaan om een bedrijf dat stortlocaties exploiteert.
Dit soort eufemistisch taalgebruik vind ik een gruwel. Lelijk, wollig en onnodig.
Een eufemisme is een stijlfiguur. Je gebruikt een eufemisme om iets negatiefs te verhullen of verzachten. Het gaat vaak om ziektes, lichaamsfuncties of de dood.
Bijvoorbeeld ‘mensen met mogelijkheden’ voor mensen met een verstandelijke beperking. Of: ‘we moeten de hond laten inslapen.’ Die hond wordt beslist niet meer wakker.
Recente reacties