Selecteer een pagina

Hoe spel je een plaatsnaam?

Sinds januari loop ik in de weekends met mijn vrouw naar Rome, en inmiddels zijn we beland nabij Maastricht. Onderweg zie je veel moois. Natuur, leuke dorpjes, en ook bordjes. Met name in Limburg vallen ze op: ik bedoel hier plaatsnaamborden in dialect.

Het begint opeens als je de oude industriestad Weert binnenloopt. Daar staat ineens Wieërt. Ik moest direct denken aan wethouder Hekking (Koot) in Juinen, die het Limburgs dialect uitlegt aan de kakkerige import-burgemeester (Bie).

We stuitten daarna op allerlei fruitige plaatsnamen, zoals Remunj, Sjpaubik en Ieëpe. Ik ben er een beetje ingedoken en wat blijkt: sinds 2007 is er een tsunami aan tweetaligheid over de Limburgse gemeentes gespoeld. Brunssum werd toen Broenssem en sindsdien willen steeds meer locals hun woonplaats in dialect herdopen. Dit geeft hen een trots gevoel.

Ik vind dat dialect trouwens niet altijd mooi. Dit weekend liep ik van Susteren naar Puth, maar dus ook van Zöstere naar Pöt. Tsja. Dialect is spreektaal en dan krijg je soms een soort fonetisch allegaartje met een spelling die niet helemaal logies is, zogezegd. In sommige dorpen zijn hier al misverstanden over ontstaan, las ik. De gemeente Wijnandsrade had de borden omgezet naar Wienensrao, terwijl het gewoon Wienesrao is!

Hoe dan ook, het Limburgse virus is nu overgewaaid naar andere provincies zoals Drenthe en Zeeland. In Friesland had je het al. Opmerkelijk: in al deze regio’s scoorde Forum voor Democratie in maart opvallend goed. Ik vind het dus een tikkie verontrustend, die drang naar taalvrijheid.

Vijftien jaar terug trainde ik lokale journalisten in Kosovo, waar de spanningen tussen Albanezen en Serviërs hoog opliepen. Men probeerde hier een maandblad op te zetten dat de verstoorde etnische banden moest helpen wegnemen. Alleen: de ene groep noemde de stad Mitrovica en de ander Mitrovicë. Hoe moest dat blad dan heten? Uiteindelijk werd het ‘M’.

Taal is dus leuk, maar kan ook leiden tot oorlog. Binnenkort wandelen we de grens over naar België, het land van de taalstrijd. In de Voerstreek, boven Luik, gingen Vlamingen en Franstaligen hier ooit met elkaar op de vuist. Ik ben benieuwd naar de borden.

Je kop stoten op Teletekst

Ik ben een middelbare lul die elke dag een paar keer het nieuws op Teletekst checkt. In de meeste buurlanden is dat (Ceefax) allang afgeschaft, maar het journalistieke establishment in Nederland zweert er bij. Op alle nieuwsredacties waar ik heb gewerkt, staat het tv-scherm de hele dag op 101. Teletekst is een ordening: wat is er juist nu (nu, nu, nu, nnn…) het belangrijkste nieuws?

Teletekst 101 (nieuws) of 801 (voetbal) zijn overzichtspagina’s met maximaal negen berichten onder elkaar. Ieder bericht is een kop van maximaal 33 tekens, inclusief spaties, met een paginanummer erachter. In zo’n kop kun je gemiddeld vier woorden kwijt. Dat is niet veel als je iets moet schrijven over stikstofbeleid, de 1,5 meter-samenleving of het Songfestival. Hoe krijg je dat allemaal passend als die kop ook nog enig nieuws moet bevatten?

Veel TT-koppen zijn prima maar soms zie je de makers nogal vet op hun bek gaan. Mijn geheime hobby is het verzamelen van TT-koppen die niet kloppen. Kijkt u even mee?

Gevangenis in lockdown om uitbraak. 112

Hebben ze nu allemaal corona door een ontsnapping? Nee, de gevangenen moeten binnen blijven (niet ongewoon in de cel) vanwege corona.

Toename in China neemt opnieuw af. 125

Dit lijkt een soort wederkeerspreekwoord van kunstenaar Wei Wei, maar dat is het niet. Waar het over gaat weten we niet, maar het wordt er niet beter op in China.

Kans op aanslagen blijft bestaan. 126

Niet geruststellend, maar altijd nuttig om te weten.

Bijna 400 dode varkens verhongerd. 106

Eh…

Geen seks vaak schuld van partner 104

Klinkt logisch.

De mooiste koppen worden trouwens vaak in Britse kranten gebracht: een volgende keer zal ik er een paar opdissen uit The Sun – die kunnen er wat van. Vanwege de machtswisseling in Amerika deze week dan nog eentje om het af te leren, uit The Guardian. Drie keer raden over wie dit gaat:

From Camelot to comb a lot