Selecteer een pagina

Om te grienen

door | 26 maart 2014 | Grammatica, Taal, Taalergernissen | 3 reacties

Je zal maar in groep 8 zitten van een niet nader genoemde basisschool in den lande. En dan als huiswerk deze oefening voor je neus krijgen:

BjouHHGIQAAUJsh

 

Om te grienen natuurlijk, want ik ga ervan uit dat de ontwerper van deze toets er niet expres een instinker in heeft gestopt (mooi woord trouwens, ‘instinker’, kom ik op terug). Nee, dit is gewoon domheid van de allerergste soort.

Je kunt natuurlijk prima discussiëren over de vraag of leerlingen uit groep 8 zo nodig moeten weten wat een lijdend voorwerp is (ik mag op taaleducatief gebied graag de revisionist uithangen), maar, lieve docent, áls je dan besluit dat ontleden superbelangrijk is, wek dan in ieder geval de indruk dat je het zelf snapt.

Voor de duidelijkheid: in de zin ‘Mijn nieuwe vlieger was binnen drie dagen kapot’ staat heul geen lijdend voorwerp. Er is sprake van een naamwoordelijk gezegde, ‘was kapot’, waarbij ‘was’ optreedt als koppelwerkwoord.  Oftewel: deze vlieger gaat niet op. Heb je vaker met kapotte vliegers.

(fotootje kwam van twitteraar NBvdB).

Cosmetisch misverstand

door | 10 februari 2014 | Gesignaleerd, Grammatica, Taal, Taalergernissen | 2 reacties

Hapert natuurlijk aan alle kanten, deze tekst. Alleen al de constructie: ‘Plezier is…’ Het riekt een beetje naar de klassieke  reclames van het Britse sigarenmerk Hamlet, ‘Happiness is a cigar called Hamlet‘. Maar in het Nederlands werkt zoiets niet. ‘Plezier is… met wind mee fietsen over de Afsluitdijk’. Het kán wel, maar het is niet fraai.

IMG_2568

Het gebruik van het woord ‘cosmetica’ is hier natuurlijk het grootste struikelblok. ‘Cosmetica’ is meervoud, en om dat zo in één zin te zetten met de enkelvoudige constructie ‘plezier is…’ en ‘dus lach en draag HET’, grenst aan het onbetamelijke. Je zegt ook niet ‘auto is de beste vervoermiddelen’ of ‘de aanval is de beste verdedigingen’. Om met de Engelsen te spreken: it does not compute.

Nu geef ik toe dat cosmetica een lastig woord is; het lijkt een plurale tantum en wordt ook vrijwel uitsluitend als zodanig gebruikt, maar er bestaat wel degelijk zoiets als een cosmeticum. Als in: ‘Ach apotheker, ik heb zo’n last van huidschimmel. Geeft u mij maar een flacon van uw beste cosmeticum!’ Het woord komt overigens van het Griekse werkwoord kosmein, dat ‘ordenen’ of ‘rangschikken’ betekent. Kosmetos betekent ‘netjes, geordend’. In lijn gebracht met de kosmos, zogezegd.

Enfin. Het is verleidelijk om flauwe grappen te maken over hoe verstand hebben van cosmetica omgekeerd evenredig is aan verstand hebben van taal, maar laat ik dat maar niet doen.