door Lisette Hilhorst | 14 juni 2014 | Taal, Taalvraag |
Een website heeft een voorkant (daar kijkt u nu naar) en een achterkant. Niet letterlijk natuurlijk, maar zo wordt dat genoemd. Aan de achterkant kun je op het ‘dashboard’ kijken welke zoektermen bezoekers gebruikt hebben om bij ons terecht te komen. De meeste mensen zoeken op de naam van de site of naar de betekenis van een van onze ‘woorden van de dag’. Daarnaast zijn er mensen die per ongeluk bij ons verzeild raken met vragen waar ik toevallig het antwoord op weet. Rondje van de zaak:
- Vandaag vroeg iemand aan Google wat moet je zeggen als iemand zegt hey schatje? Nu hebben we weleens over schatje geschreven, maar koppelden er toen geen advies aan. Ik adviseer: doodzwijgen.
- Iemand anders typte in vrouwtjesschapen heten. Ooien, mevrouw of meneer.
- Zoektermen die vaak voorkomen zijn hij wil of hij wilt? En hij wil of hij wou. Goed zo, zoeker, u voelt al dat er iets wringt. Het antwoord vindt u hier.
- We hebben onze hond laten inslapen stijlfiguur. Dat is een eufemisme.
- Is woord belazeren grof? Ik zou zeggen van wel, maar niet héél grof.
Dan de vreemdere zoekopdrachten:
- Frans armgebaar. Geen idee, sorry. Maar wel heel intrigerend.
- het luidruchtig ge. bruik hiervan in het ov ergert veel mensen. Hmm, iemand die een makkelijke puzzel invult? Zes letters? Mobiel. Vier letters? iPod
- Madeleine met appelstroop. Dit is iemand die het culinair experiment niet schuwt. Kijk eens hier.
- Hoe herken je ergernis? Zuchten, daar begint het mee
- klap het woord koe, dit lijkt me de beginregel van een gedicht.
door Anouc den Dikken | 11 december 2020 | Taal |
Waar de mogelijkheid zich voordoet, probeer ik als docent om sommige onderdelen van de oldschool fysieke lesetiquette om te vormen tot een digitale variant. Ik ben zelf namelijk niet per se voorstander van strijkende of wasopvouwende studenten in mijn werkcollege; niet fysiek, maar ook niet digitaal (ja, dit is écht gebeurd). Ook vind ik een kleine ‘hoi’ bij binnenkomst en een gezellige ‘doei’ bij het afscheid wel zo fijn.
Tijdens mijn allereerste online les vroeg ik of mijn studenten even ‘ha ha’ wilden typen zodra ze iets grappig vonden. Ik vroeg dat om het ijs te breken, maar ook omdat ik daadwerkelijk wilde weten of mijn informatie aankwam. Zo ook mijn grappen. Mijn beste fysieke lessen waren altijd die waarin er genoeg uitwisseling was van echte oe’s, a’s en ha ha’s. De ha ha’s bleven ditmaal uit, maar daarentegen zag ik wel een paar keer het bijzondere ‘ik ga stuk’ in de chatbox voorbijkomen.
Volgens mister van Dale himself betekent stukgaan: 1 kapotgaan of breken of 2 (sport) totaal uitgeput raken: na drie rondjes ging ik helemaal stuk. Beide definities waren in mijn virtual classroom waarschijnlijk niet van toepassing. Tenzij er een gebroken been in het spel was of de student in kwestie net met klotsende oksels na een heftige morningworkout achter haar laptop was geploft voor mijn werkcollege.
In het straatwoordenboek staat stukgaan omschreven als ‘erg lachen om iets’. Dat is hoogstwaarschijnlijk de versie van mijn studenten. Een versie waarbij het opletten geblazen is, omdat hij net zo werkt als de welbekende ‘ha ha’. Je kunt ‘m inzetten wanneer je écht aan het lachen bent of wanneer je iemand wilt laten weten dat je iets grappig vindt, zonder echt te lachen.
Ik gok dat mijn publiek mij gewoon liet weten de grappen wel oké te vinden, zonder daadwerkelijk te lachen. Ik vroeg er tenslotte naar. En daar is potverdikkie niets mis mee. Laten we vaker stukgaan en dat vooral ook vaker benoemen, in welke versie dan ook. Stukgaan is namelijk best wel leuk, ha ha.
door Bertine Krol | 21 januari 2020 | Taal, Woordenschat |
Om redenen die verder niet ter zake doen, voerde demografisch veldonderzoek mij afgelopen zaterdag naar de Hema in Almere Buiten. Als je inzicht wilt krijgen in de bevolkingssamenstelling van een bepaalde stad of wijk, kun je deskresearch doen en staafdiagrammen en andere cijferbrij bestuderen op de websites van het SCP, CBS en Funda. Je kunt ook naar de plaatselijke Hema.
Helaas was het in de Hema van Almere Buiten opvallend rustig. Ik had gehoopt op drommen winkelend publiek van divers pluimage. Slechts een handjevol bezoekers scharrelde rond in de ruim opgezette winkel. De filiaalmanager versleepte een log rek met jerrycans ruitensproeiervloeistof. Twee in appelgroene polo’s gestoken winkeldames schoten hem te hulp. Verder was er niet veel reuring in de winkel, deze zaterdagmiddag. Het was beduidend wisselvalliger en frisser dan de weersvoorspellingen hadden aangegeven, misschien hadden de felle regenbuien de Almere Buitenaars doen besluiten binnen te blijven.
Ik rommelde wat in een schap met damesondergoed. Zelf bestel ik alle kleding online, en niet bij de Hema, dus ik keek met een frisse blik naar de uitgestalde waar. Het aanbod liep uiteen van fleurige niemendalletjes tot lange thermo-onderbroeken. Mijn oog viel op een forse crèmekleurige slip. Hij was nogal hoog, reikte tot ruim boven de navel. Het bleek te gaan om een corrigerend broekje, gemaakt van elastisch maar stevig materiaal dat de lubberende buik in bedwang zou houden. Mijn interesse was meteen gewekt. ‘Directoire’, stond er op het kaartje bij het schap. Niet slip, boxer, tanga, string, short of onderbroek.
Directoire.
Voor een onderbroek heeft de directoire een interessante geschiedenis, die terugvoert naar de Franse Revolutie. De directoire behoort tot de neoclassicistische meubel- en kledingstijl die volgde op de stijl van Lodewijk de Zestiende (en Marie-Antoinette, de fashion queen van die tijd). Voluit heet het pantalon directoire, een ‘nauwsluitende vrouwenpantalon met elastieken band om het middel en aan de pijpen gesloten.’ De naam verwijst naar de periode Directoire (1795-1799). Tijdens dit deel van de Franse revolutie werd het landsbestuur gevormd door een vijfkoppige directie. Die moest orde zien te scheppen in een land dat na het schrikbewind van Robespierre kampte met economische depressie, hongersnood en burgeroorlog. Algehele malaise, de tijd was rijp voor een revolutie! En kennelijk voor grote damesonderbroeken met pijpjes.
Directoire.
Alleen al voor de naam zou je hem kopen: ‘Kijk eens wat een geweldige directoires ik heb gekocht! Was in de aanbieding bij de Hema. 2 + 1 gratis. Corrigeert ook nog eens de buik. Blij mee.’ En dan intens tevreden een eveneens gescoorde zak paprikachips van 1 euro opentrekken. Met de taille komt het toch wel goed.
door Paul van der Bijl | 28 januari 2019 | Hoe zat het ook alweer? |
“In het begin van de jaren ’80 had bijna 90 procent van de huishoudens een abonnement op een krant”, lees ik in het werkstuk van een student. Een zin die bij sommigen weemoed zal oproepen. Ach ja, het internetloze tijdperk, wat lijkt dat lang geleden. Maar anderen worden misschien vooral getroffen door de taalfout in de zin. Nou ja, taalfoutje. Want die ’ (apostrof) voor 80, die hoort daar namelijk niet.
Artikel over de ‘apostrophe’ in de Telegraaf, december 1933. Klik op de afbeelding voor het volledige artikel.
De apostrof is een ondergewaardeerd leesteken: je mist ’m pas als hij er niet is. Hij wordt vaak gebruikt om uitspraakproblemen te voorkomen bij meervoudvormen (foto’s, taxi’s), bij bezitsaanduidingen (Anna’s jas, Thomas’ laptop) en bij sommige woorden die je wilt verkleinen: baby’tje, A4’tje.
En de apostrof dient om aan te geven dat er ergens letters of cijfers stonden die we niet uitspreken. Zo stond in de vorige alinea ’m in plaats van hem, heeft iedereen het over ’s ochtends en niet over des ochtends en schrijven de meeste mensen zo’n in plaats van zo een, hoewel ik de laatste vorm weer regelmatig tegenkom in het werk van studenten.
De apostrof bewijst ook goede diensten als je jaartallen wilt bekorten. Bijvoorbeeld als je wilt aangeven dat ons land van ’40 tot ’45 verwikkeld was in de Tweede Wereldoorlog. Of dat je geboren bent in juni ’80. Dat laatste is waarschijnlijk de reden dat de apostrof ook opduikt als je iets wilt vertellen over de jaren tachtig. Maar met de jaren tachtig of jaren 80 duiden we een heel decennium aan, geen jaar. Als je schrijft: de jaren ’80, dan heb je het over de jaren 1980. En dan zie je al snel dat dat niet klopt.
Van de ware taalpurist mag het niet (germanisme!), maar je kunt ook tachtiger jaren zeggen. Dat klinkt een stuk plechtstatiger dan jaren 80. Maar soms is daar helemaal niets mis mee.
En als je een apostrof kwaad wilt maken, noem ’m dan aanhalingsteken. Want hij lijkt er misschien op, maar hij is het beslist niet!
door Corinne van der Velden | 23 januari 2018 | Taal |
Het fijnst aan vakanties: dagenlang boeken lezen. Van Karin Slaughter (met zo’n naam moét je toch thrillerschrijver worden??) tot Michel Houellebecq: ik heb me kostelijk vermaakt.
Althans, dat vind ik. Vriendin N noemt lezen ‘geen activiteit’ en is het liefst de hele dag met een bal in de weer. Smaken verschillen, zullen we maar zeggen.
Ik las ook de jongste roman van Charlotte Mutsaers: Harnas van Hansaplast, een tip van collega M. Als je van taal houdt, houd je ook van dit boek. Het staat vol zoveel prachtige (en vaak vergeten) woorden dat ik er een jaar lang blogs mee zou kunnen vullen.
Een van die woorden is ‘ringeloren’, en verwijst naar een passage over de boekenkist waarin Hugo de Groot is ontsnapt uit Slot Loevesteijn. Dit gebeurde in 1621, maar de kist stond lange tijd in het ouderlijk huis van de schrijfster, beweert Mutsaers.
Talloze musea aasden, uiteraard, op dit pronkstuk, maar ‘mijn vader was op die kist gesteld en geen type om zich door wie dan ook te laten ringeloren’, aldus de schrijfster. Ringeloren betekent bedwingen of kort houden en dit is waarschijnlijk ontstaan uit ‘een ring aanbrengen door de snuit van een dier, om dit in toom te houden’.
De volgende zin uit het boek luidt trouwens: ‘Ten langen leste heeft het museum maar niet langer aangedrongen’. Wilt u nu niet heel graag doorlezen?
Recente reacties